Avrupa Birliği (AB), 2025 yılı itibarıyla yeşil ve gri pasaport sahiplerinin vizesiz seyahat ayrıcalıklarını etkileyen yeni bir düzenleme getiriyor. AB tarafından uygulanacak ETIAS (European Travel Information and Authorization System) adlı seyahat yetkilendirme sistemi, Türk vatandaşlarının Avrupa’ya girişini önemli ölçüde zorlaştırabilir. Yeşil ve gri pasaportlar için uzun süredir devam eden vizesiz seyahat ayrıcalığının sona ermesi, hem seyahat alışkanlıklarını hem de pasaport sistemine duyulan güveni sarsabilir.
ETIAS Sistemi ve İşleyişi
ETIAS, AB ülkelerine vizesiz seyahat eden kişilerin önceden yetkilendirilmesini sağlamak amacıyla tasarlanmış bir sistemdir. Türk vatandaşlarının Avrupa seyahatleri için artık bu sistem üzerinden başvuru yapmaları gerekecek. Sisteme başvuru sırasında pasaport bilgileri, e-posta adresi ve ödeme bilgileri girilecek. Başvuru tamamlandıktan sonra yapılan güvenlik taramasına göre bir yetkilendirme kararı çıkacak. Başvurusu reddedilen kişiler AB’ye giriş yapamayacak. Bu durum, özellikle sık seyahat eden yeşil ve gri pasaport sahiplerini etkileyecek.
ETIAS uygulaması kapsamında, başvuru işlemleri dijital ortamda yürütülecek ve hızlı sonuçlanması bekleniyor. Ancak bu sistem, Türk vatandaşları açısından bir tür vize olarak algılanıyor. Seyahat izni olarak tanımlansa da, sistemin getirdiği zorunlu başvuru süreci, ödeme gerekliliği ve ret durumunda ortaya çıkacak kısıtlamalar, geleneksel vizeden çok farklı bir uygulama olmadığını gösteriyor.
Yeşil ve Gri Pasaport Neden Hedefte?
AB’nin bu düzenlemeyi yürürlüğe koymasında, özellikle son yıllarda yeşil ve gri pasaportların kötüye kullanımı etkili oldu. Gri pasaportların devlet adına görev yapan kişiler dışında yasadışı amaçlarla kullanılmasına dair iddialar, AB ülkeleri tarafından sıkça gündeme getirildi. 2022 yılında Malatya Yeşilyurt Belediyesi’nde ortaya çıkan gri pasaport skandalı, Almanya başta olmak üzere birçok AB ülkesinde diplomatik krize neden oldu. Bu olayda gri pasaport kullanılarak yurtdışına çıkarılan kişilerin geri dönmemesi, sistemin güvenilirliğini zedeledi.
Yeşil pasaport ise, uzun süredir vizesiz seyahat için bir ayrıcalık olarak görülüyordu. Ancak Türkiye’de yeşil pasaport sahipliği, daha fazla meslek grubuna genişletildi. Devlet memurları, avukatlar, gazeteciler, muhtarlar ve bekçilerin bu pasaporttan yararlanması, AB tarafından sistemin amacını aşan bir genişleme olarak değerlendiriliyor. Özellikle bu pasaportun eş ve çocuklara da sağladığı avantajlar, pasaportun kullanımı konusunda soru işaretleri yarattı.
Avrupa Birliği, ETIAS ile seyahat edenlerin güvenlik ve uygunluk kontrollerini artırmayı amaçlarken, Türkiye açısından bu durum, AB ile ilişkilerde yeni bir gerilim konusu olabilir. Hükümet, AB ile vize kolaylığı anlaşmaları için müzakerelere devam ediyor. Ancak gri pasaport skandalları ve yeşil pasaportun aşırı kullanımı, bu müzakerelerin önündeki en büyük engellerden biri olarak görülüyor.
AB’nin ETIAS sistemini yalnızca Türkiye için değil, vizesiz seyahat hakkına sahip olan toplamda 60’tan fazla ülke için devreye sokacak olması, bu uygulamanın genel bir güvenlik politikası olarak tasarlandığını gösteriyor. Ancak Türk vatandaşları için yeşil ve gri pasaportların bu düzenlemeye dahil edilmesi, uzun süredir devam eden ayrıcalıklı statünün sona erdiği anlamına geliyor.
Bu düzenleme, Türk vatandaşlarının seyahat alışkanlıklarında köklü değişiklikler yaratabilir. Yeşil ve gri pasaport sahipleri, artık vizesiz seyahat özgürlüğünden yararlanamayacakları gibi, ETIAS başvurusu sırasında reddedilme riskiyle karşı karşıya kalacaklar. Ayrıca bu düzenleme, AB ile Türkiye arasında yıllardır süren vizesiz seyahat müzakerelerinin de son bulabileceği sinyalini veriyor.
ETIAS ve Türk Seyahat Sektörüne Etkisi
Yeni düzenleme, Türk vatandaşlarının Avrupa’ya seyahat sıklığını düşürebilir. Bu durum, özellikle turizm sektöründe hissedilebilir. Türk vatandaşlarının seyahatlerini sınırlandıran bu sistem, aynı zamanda Avrupa’nın turizm gelirlerini de olumsuz etkileyebilir. Bunun yanı sıra, ETIAS sürecinin şeffaflığı ve güvenilirliği, uygulamanın başarısını belirleyecek en önemli faktörlerden biri olacak.
Türkiye, yeşil ve gri pasaportların yeniden vizesiz statüye kavuşması için AB ile müzakerelerine devam edecektir. Ancak gri pasaport kullanımındaki skandallar ve yeşil pasaportun genişletilmesi, bu süreci zorlaştırıyor. Türk vatandaşlarının yeni düzenlemeye hızla uyum sağlaması ve seyahat planlarını buna göre şekillendirmesi gerekiyor.
